Doradztwo zawodowe

Ideą doradztwa edukacyjno – zawodowego, zorganizowanego w bieżącym roku szkolnym 2019/2020 poprzez Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego jest wsparcie młodzieży w planowaniu własnej kariery zawodowej. To proces trwający przez całe życie, umożliwiający człowiekowi realizację umiejętności i zainteresowań osobistych, zawodowych i społecznych, którego ostatecznym celem powinno być osiągnięcie satysfakcji życiowej.
Zmiany na rynku pracy, bezrobocie, wzrastająca stale liczba informacji na temat zawodów i dróg kształcenia wpływają na dezorientację, niezdecydowanie oraz niedoinformowanie młodzieży w zakresie projektowania własnej ścieżki kariery. Największy dylemat przeżywają uczniowie, stojący przed wyborem kolejnego etapu kształcenia, który być może zdeterminuje ich przyszłe życie zawodowe. Uczniowie ostatnich klas, motywowani zbliżającymi się terminami, szkołę, do której chcą uczęszczać, wybierają najczęściej w ostatniej chwili. Sytuacja taka jest niekorzystna, dlatego tak niezbędne pozostaje wsparcie dorosłych: rodziców, którzy pomogą dziecku w rozpoznaniu własnych talentów, umiejętności, uzdolnień, zainteresowań, oraz doradcy zawodowego, pomocnego przy określeniu predyspozycji zawodowych, celów życiowych i zawodowych, posiadanych możliwości i ograniczeń, mocnych i słabych stron. Odpowiedzi na powyższe zagadnienia pozwolą wskazać kierunki rozwoju ucznia, zgodnie z jego cechami i zdolnościami.

zobacz też

Pomóż dziecku wybrać szkołę średnią

Wybór szkoły średniej przypada na okres dorastania i jest punktem zwrotnym w dalszej karierze edukacyjnej każdego ucznia. W okresie rozwoju dziecka jest normalne, że nie wie ono czego pragnie, dokąd zmierza, kim ma być. Potrzebuje czasu na odnalezienie drogi i tego, czym chce się zajmować w dorosłym życiu. Nie można zatem wymagać od dziecka, aby podjęło samodzielnie decyzję, kim chce być w przyszłości i w jakim kierunku będzie podążać. Nie można jednak narzucać mu ścieżki edukacyjnej, która bardziej jest zgodna z preferencjami rodzica niż dziecka.

Jak wspierać dziecko w wyborze szkoły

Zdarzają się dzieci, choć to rzadkość, które na etapie kończenia szkoły podstawowej wiedzą, co chcą robić, gdzie uczyć się dalej. Najczęściej na tym etapie dziecko nie ma jeszcze w pełni rozwiniętych struktur mózgowych odpowiedzialnych za ustalanie priorytetów, przemyślenia i racjonalne podejmowanie decyzji popartych argumentami za i przeciw, autorefleksji i pogłębionego wnioskowania.

Choć nastolatek potrafi zaskoczyć spostrzegawczością i pomysłowością, nie posiada jeszcze tak rozbudowanych mechanizmów myślenia jak dorośli. Dlatego nastolatek potrzebuje wsparcia rodziców i innych dorosłych w podjęciu tak ważnej decyzji dla jego przyszłości.

Pamiętaj, że wypowiedzi typu: „Idź do tego liceum, jest najlepsze w mieście”, „Ja Cię widzę wyłącznie w szkole budowlanej, sam wybrałem ten zawód i nie żałuję”, „Nie idź do ogólniaka, to Ci nie da żadnego konkretnego zawodu” albo „Handel? Stać Cię na więcej! Żadnej szkoły branżowej!” nie pomogą ani dziecku, ani waszej relacji teraz i w przyszłości. Mówiąc tak, podejmujesz decyzję za dziecko, nie dając mu szansy wyboru. Być może sam byłeś(-aś) w ten sposób nakłoniony(-a) do wyboru szkoły czy zawodu, w związku z tym będziesz unikać ukierunkowania dziecka, mówiąc: „To Twoja decyzja, nie moja, Ty będziesz chodzić do tej szkoły, nie ja – nie wtrącam się”, „Nie chcę, abyś miał do mnie pretensje, jak ja do własnych rodziców, więc nie chcę udzielać Ci rad”, „To Twoje życie, Twoja przyszłość, nie będę w to ingerować. Zresztą co ja wiem, tyle się zmieniło od czasu, kiedy sama chodziłam do średniej szkoły. Poszukaj sam w Internecie opinii o szkołach”.

Bywa też, że decyzja znajomych o wyborze konkretnej szkoły przekłada się na decyzję dziecka. Dzieje się tak, ponieważ dziecko odczuwa lęk przed nowymi znajomościami, boi się rozłąki z kolegami. Warto z dzieckiem porozmawiać o tym, że zmiana szkoły nie oznacza zerwanie więzi z bliskimi osobami.

Zadaniem rodzica nie jest podejmowaniem decyzji za dziecko, choćby był to trafny wybór, ale również nie powinno się pozostawiać dziecka samemu sobie – z lękiem, w osamotnieniu, z poczuciem bezradności. Zadaniem rodzica, w oparciu o wiedzę na temat dziecka, jest wskazać mu kilka możliwych kierunków i przeprowadzić przez trudny moment podejmowania pierwszej, samodzielnej i ważnej decyzji życiowej.

Kiedy wybrać szkołę średnią

Proces wyboru szkoły średniej wymaga czasu. Nie zostawiaj zatem rozmów na ten temat na ostatnią chwilę. Nie zaczynaj ich w 8 klasie, tuż przed egzaminem. Warto o tym pomyśleć wcześniej i rozmawiać z dzieckiem najlepiej od 6 klasy. Poniżej dowiesz się, jak to zrobić.

Czym kierować się w wyborze przyszłości dziecka

W pierwszej kolejności obserwuj dziecko. Od czasu do czasu przeprowadzaj analizę jego osiągnięć pod kątem: gotowości na wysiłek edukacyjny, możliwości intelektualnych, ocen z poszczególnych przedmiotów, zdolności, zainteresowań i hobby, temperamentu (spokojny – aktywny, praca w grupie – samodzielne wykonywania zadania), stanu zdrowia. Sprawdź mocne strony i predyspozycje dziecka, np. za pomocą testów on-line na indywidualni.pl.

Po drugie zachęcaj do udziału w zajęciach pozalekcyjnych, pozwalaj doświadczać udziału w różnych aktywnościach, bądź w tym obszarze modelem dla dziecka, pokazuj, jak można w ciekawy sposób spędzać czas wolny.

Po trzecie przedstawiaj dziecku, na czym polega proces wyboru i podejmowania decyzji. Wspólnie z dzieckiem trenujcie te kompetencje, w granicach rozsądku pozwalaj dziecku na inicjonowanie procesu wyboru i podejmowanie samodzielnych decyzji, rzeczowo rozmawiaj z nim, jeśli podjęta decyzja okaże się być chybiona. Wspólnie zastanówcie się, jak można to zrobić inaczej.

Po czwarte wierz w swoje dziecko, pomagaj mu w odkrywaniu swoich mocy, wzmacniaj jego poczucie własnej wartości – to pomaga w trudnych chwilach i ułatwia podejmowanie dobrych decyzji.

Mocne i słabe strony dziecka

Prowadź rozmowy z dzieckiem… o nim samym. Omawiajcie jego mocne i słabe strony od początku edukacji – jakie są jego umiejętności, wiedza, cechy, cele i wartości. Możecie skorzystać z testów na indywidualni.pl. Ustalcie listę przedmiotów, w których dziecko czuje się najlepiej, a których nie lubi się uczyć, co od zawsze było w jego kręgu zainteresowań i je pasjonowało, a co nudziło. Przeanalizujcie zajęcia dodatkowe, na które dziecko chodziło: które go pochłaniały, a które były szybko porzucane. Poniżej znajduje się lista pytań, na które warto wspólnie z dzieckiem szukać odpowiedzi.

Pytania o zainteresowania:

Co lubię robić?
Co mnie ciekawi?
Jak spędzam wolny czas?
Jaką aktywność wybieram dla siebie?

Pytania o umiejętności:

Czy mam jakieś uzdolnienia, talenty?
Co potrafię zrobić, wykonać?
Z czym sobie radzę?

Pytania o wiedzę:

Co wiem?
W jakich przedmiotach jestem dobry(-a)?

Pytania o cechy:

Jaki jestem? (cechy psychologiczne np. inteligencja, charakter, temperament oraz fizyczne np. siła, kondycja fizyczna, wygląd, wzrost, stan zdrowia)

Pytania o cele i wartości:

Co jest dla mnie ważne?
Do czego dążę?
Na czym mi zależy?
Jaki jest poziom moich aspiracji, ambicji?

Pomysły na wybór szkoły

Bardzo przydatne w wyborze szkoły są informacje o placówkach, zawodach i rynku pracy.

Przeanalizujcie z dzieckiem mapę (lokalizacja) i strukturę szkolnictwa ponadpodstawowego (obecnie to: liceum ogólnokształcące, technikum, szkoła branżowa I i II stopnia). Zapoznajcie się z ofertą szkoły (kierunki, dodatkowe uprawnienia), zasadami rekrutacji. Zdobądźcie informacje na temat zdawalności egzaminów, które świadczą o poziomie nauczania w szkole. Z lokalizacją szkoły wiążą się dojazd i koszty nauki – te również weźcie pod uwagę. Przydatne informacje znajdziecie na stronach internetowych szkół.

Wasza uwaga powinna skupić się także na pytaniach dotyczących samego zawodu, a dokładnie czynności i zadań zawodowych, wymagań zdrowotnych, co do wykształcenia i warunków pracy. Takie wiadomości przydadzą się podczas rozważania propozycji technikum czy szkoły branżowej. Dobrym źródłem informacji są rzetelne strony, takiej jak np. INFOdoradca+.

Szczególną grupą informacji zewnętrznych mogą się okazać wiadomości o rynku pracy, a dokładnie, co się na nim dzieje, jakie wymagania on stawia, jaki rynek pracy interesuje nasze dziecko. My dorośli wiemy, w oparciu o nasze własne doświadczenia, że rynek pracy jest zmienny, więc wymaga od człowieka aktywności, zaradności, stałego rozwijania zasobów własnych kompetencji, wiedzy i umiejętności. Podczas rozmowy o tym z dzieckiem przydatne okazać się mogą takie strony, jak Mapa Karier, e-ZAMEK.pl.

Skorzystajcie z pomocy doradcy zawodowego w określeniu predyspozycji zawodowych dziecka.

Rodzicu, pamiętaj, że o wyborach życiowych Twojego dziecka należy rozmawiać, poddawać je weryfikacjom i konfrontacji. Wybór oznacza kontakt ze wszystkimi możliwościami dostępnymi w danym momencie.

Na poniższych stronach znajduje się więcej przydatnych informacji dot. wyboru szkoły, predyspozycji:

Źródła:

Jak mądrze wybierać i wspierać? Poradnik dla rodziców i kandydatów do szkół ponadpodstawowych na rok 2019/2020, UMS Warszawa – Biuro Edukacji, Warszawa 2019.
Pomagam mojemu dziecku wybrać zawód i szkołę ponadgimnazjalną, Broszura dla rodziców, KOWEZiU, Warszawa.

Dr Marta Majorczyk Pedagog, psycholog, psychoterapeuta systemowy, doradca rodzinny, trener, animator rozwoju (coach, mentor, tutor), badacz i wieloletni nauczyciel akademicki. Od stycznia 2015 roku współpracuje z Niepubliczną Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną przy Uniwersytecie SWPS w Poznaniu. Kierownik studiów podyplomowych dla nauczycieli z zakresu: edukacji elementarnej, terapii pedagogicznej, wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, wychowania do życia w rodzinie. Współtwórca nowatorskich kierunków kształcenia: edukacja prorozwojowa oraz mediaworking. Autorka sześciu monografii i wielu tekstów popularno-naukowych, analiz oraz opracowań o tematyce rodzinnej, rozwoju dziecka, wychowania i opieki, a także neurodydaktyki.

Librus